Bakteriofagi to wirusy bakteryjne, które atakują bakterie, mnożą się w nich, a następnie niszczą. W skrócie nazywane są też fagami. Ich odkrycie przypisujemy niezależnie Fryderykowi W. Twortowi (1915 r.) i Feliksowi d’Herelle’owi (1917 r.), który jako pierwszy zastosował je w terapii (do leczenia czerwonki) w 1919 r.
Fagi są „ukierunkowane” na niszczenie jednego lub kilku rodzajów różnych szczepów bakterii. Są szeroko rozpowszechnione w przyrodzie (np. w oceanach, glebie), mogą naturalnie występować w niektórych pokarmach i organizmie człowieka (np. w jelitach). Mogą skutecznie niszczyć bakterie, które nabyły odporność na antybiotyki i są przyczyną infekcji zagrażających zdrowiu.
Jest to wyjątkowa cecha, która decyduje o zastosowaniu fagów w leczeniu zakażeń bakteryjnych. Stosowanie są już na skalę przemysłową w przetwórstwie żywności np. do eliminacji Salmonelli czy też bakterii powodujących listeriozę.
Na konsultację w Ośrodku Terapii Fagowej można umówić się telefonicznie dzwoniąc na numer naszej ogólnej Informacji/Rejestracji 71 370 99 01 (czynnej w dni robocze w godz. w godz. 8:15-15:45) lub na bezpośrednie numery telefoniczne Ośrodka we Wrocławiu lub jego filii w Krakowie i Częstochowie (szczegółowe dane na stronie Instytutu Hirszfelda w zakładce Kontakt).
Tam otrzymacie Państwo informacje o określonych dniach tygodnia i godzinach, kiedy przyjmują nasi specjaliści i wolnych terminach.
Do eksperymentalnej terapii fagowej kwalifikowani są zgodnie z protokołem chorzy przewlekle zakażeni określonymi bakteriami.
Oznacza to, że pacjent zgłaszający się do Ośrodka powinien dysponować wynikiem co najmniej jednego posiewu identyfikującego patogenną bakterię i być z powodu tego zakażenia poddany już standardowemu leczeniu.
Wyjątkiem jest sytuacja, gdy infekcja wywołana jest przez wielolekooporną bakterię, przeciwko której nie można stosować żadnej standardowej terapii.
Ośrodek nie prowadzi diagnostyki różnicowej zakażeń.
Ośrodek Terapii Fagowej kwalifikuje do leczenia chorych zakażonych wyłącznie bakteriami z rodzaju:
- Acinetobacter,
- Bulkholderia,
- Citrobacter,
- Enterobacter,
- Enterococcus,
- Escherichia,
- Klebsiella,
- Morganella,
- Proteus,
- Pseudomonas,
- Shigella,
- Salmonella,
- Serratia,
- Staphylococcus,
- Stenotrophomonas.
Jednak nie wszystkie szczepy bakteryjne należące do wymienionych rodzajów są wrażliwe na fagi z kolekcji Instytutu i nie zawsze można przygotować preparat fagowy aktywny przeciwko danej bakterii (żeby to określić konieczne jest wykonanie typowania fagowego).
Nie posiadamy fagów do leczenia zakażeń wywołanych przez paciorkowce (Streptococcus), prątki gruźlicy, Propionibacterium acnes (bakterie wywołujące trądzik), krętki Borrelia (powodujące boreliozę), Helicobacter pylori, Haemophilus influenzae czy Chlamydie.
Tak, leczenie odbywa się w trybie ambulatoryjnym, tzn. chorzy muszą przyjeżdżać (co ok. 2-4 tygodnie) do Ośrodka na wizyty do kwalifikacji oraz wizyty kontrolne (w trakcie i po zakończeniu terapii).
Indywidualna eksperymentalna terapia fagowa w pobliżu miejsca zamieszkania chorego jest możliwa jedynie przez lekarza, który uzyska na to specjalną zgodę komisji bioetycznej (np. przy Okręgowej Radzie Lekarskiej). Taka zgoda jest konieczna ze względu na eksperymentalny charakter terapii fagowej. Jeśli Państwa lekarz prowadzący chciałby uzyskać bliższe informacje na ten temat – prosimy, żeby skontaktował się z naszym Ośrodkiem.
Szczegółowe informacje w tym zakresie znajdują się na stronie Instytutu Hirszfelda w zakładce Informacje dla lekarzy.
Typowanie fagowe to badanie polegające na określeniu wrażliwości danego szczepu bakterii na panel różnych bakteriofagów.
Samodzielne Laboratorium Bakteriofagowe Instytutu Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN wykonuje na zlecenie typowanie fagowe bakterii, którego koszt znajduje się w cenniku usług laboratorium (nie jest to badanie diagnostyczne).
Jego wyniki mogą być m.in. wykorzystywane do określenia możliwości przygotowania preparatu fagowego (jednak sam pozytywny wynik typowania fagowego nie gwarantuje automatycznej kwalifikacji do eksperymentalnej terapii fagowej).
Aby wykonać typowanie fagowe należy dostarczyć szczep bakteryjny bezpośrednio do Samodzielnego Laboratorium Bakteriofagowego (ul. Weigla 12, 53-114 Wrocław). W celu uzyskania szczegółowych informacji prosimy kontaktować się bezpośrednio z laboratorium (tel. 71 370 99 51) lub naszą Informacją.
Tak, od 2016 roku do eksperymentalnej terapii fagowej prowadzonej w Ośrodku Terapii Fagowej kwalifikujemy nie tylko osoby dorosłe ale również dzieci, które ukończyły 6 lat.
W przypadku kwalifikacji do terapii osoby małoletniej wymagane jest wyrażenie świadomej zgody na przeprowadzenie terapii eksperymentalnej przez wszystkich opiekunów prawnych. Jeśli małoletni ukończył 16 lat lub gdy nie ukończył 16 lat ale jest w stanie z rozeznaniem wypowiedzieć opinię w sprawie swego uczestnictwa w terapii eksperymentalnej wymagana jest również jego świadoma zgoda na leczenie.
Średni czas stosowania fagów wynosi 6-8 tygodni. W niektórych przypadkach, np. trudno gojące się rozległe owrzodzenia podudzi, może on być wydłużony.
Średni całkowity koszt terapii (obejmujący koszty niezbędnych konsultacji, opłaty kwalifikacyjnej, badań mikrobiologicznych i innych obligatoryjnych badań diagnostycznych oraz koszt preparatów fagowych) waha się obecnie w granicach od 2800 do nawet 5700 złotych, przy czym koszty związane z kwalifikacją do terapii i początkowym, ok. 2 tygodniowym okresem stosowania preparatów fagowych wynoszą od 1500 do 2800 złotych.
Jest on bardzo zindywidualizowany i zależy m.in. od rodzaju zakażenia i ilości patogennych szczepów bakteryjnych, rodzaju stosowanych preparatów fagowych i czasu trwania terapii (koniecznego do uzyskania pożądanego efektu klinicznego).
Nie. Przyjmowane są tylko wpłaty gotówkowe w polskich złotych.
Dobry wynik terapii prowadzonej w Ośrodku Terapii Fagowej obserwowany jest u ok. 40% (od 35% do 50% w zależności od rodzaju zakażenia) leczonych chorych z przewlekłymi (o wielomiesięcznym przebiegu) opornymi na antybiotykoterapię zakażeniami bakteryjnymi.
Jest to specjalnie opracowany druk dla pacjentów i rodziców, który zawiera szczegółowe informacje o zasadach prowadzenia eksperymentalnej terapii fagowej w Ośrodku Terapii Fagowej i jego filiach, takie jak:
- wyjaśnienie czym są preparaty fagowe, jak się je stosuje i jak należy je przechowywać,
- jakie są zasady kwalifikacji i prowadzenia terapii,
- kiedy może zostać ona przerwana,
- czy mogą jej towarzyszyć objawy niepożądane,
- co zrobić w sytuacjach szczególnych – np. w przypadku pominięcia dawki preparatu fagowego,
- kto i kiedy powinien stosować antykoncepcję w trakcie terapii,
oraz niezbędne oświadczenia, które pacjent zobowiązany jest złożyć przed rozpoczęciem kwalifikacji do terapii fagowej (m.in.: o dobrowolnym udziale w eksperymencie leczniczym, którym jest terapia fagowa; o uzyskaniu informacji o możliwości odmówienia dalszego leczenia w dowolnym momencie bez podania przyczyny; o otrzymaniu zadowalających odpowiedzi na wszystkie pytania zadane lekarzowi udzielającemu informacji o terapii).
Druk udostępniany jest pacjentom i rodzicom bezpośrednio w siedzibie Ośrodka lub jego filii i podpisywany w obecności lekarza, który także składa na nim swój podpis.
Preparaty fagowe mają postać płynu (tzw. lizatu fagowego lub preparatu oczyszczonego). Stosuje się je doustnie (wtedy w celu ograniczenia ich inaktywacji przez sok żołądkowy stosowane są środki zobojętniające jego nadmiar), doodbytniczo (np. w przypadku leczenia przewlekłego bakteryjnego zapalenia gruczołu krokowego) lub miejscowo w postaci przymoczek, kompresów nasączonych preparatem, kropli do nosa i ucha, aerozolu (do inhalacji), wlewek doodbytniczych oraz do płukania gardła, pochwy, przetok i jam ropni. Najczęściej 2-3 razy dziennie.
O sposobie, rodzaju i dawce stosowanego preparatu decyduje lekarz prowadzący w zależności od rodzaju leczonej infekcji.
Tak. Obejmują one m.in. tak zwany test czterech szklanek (badanie 3 próbek moczu oraz wydzieliny gruczołku krokowego pobranej po jego masażu), którego celem jest potwierdzenie obecności i identyfikacja bakterii w gruczole krokowym (prostacie) oraz badanie ogólne wydzieliny gruczołu krokowego, którego celem jest m.in. określenie obecności komórek zapalnych
Przed kwalifikacją do eksperymentalnej terapii fagowej należy wykonać:
- badanie ogólne moczu,
- badanie morfologii krwi wraz z rozmazem i oznaczeniem OB,
- badanie w surowicy krwi stężenia glukozy na czczo, kreatyniny, wapnia i fosforanów, białka CRP hormonu tyreotropowego (TSH), D-dimerów, białka całkowitego, bilirubiny całkowitej, aktywności ASPAT, ALAT, GGTP, fosfatazy alkalicznej i alfa-amylazy
- badanie EKG (należy dostarczyć aktualny zapis),
- zdjęcie Rtg klatki piersiowej (tylno-przednie).
Kobiety w wieku rozrodczym muszą wykonać test ciążowy (oznaczenie poziomu hCG metodą płytkową w moczu lub laboratoryjny test moczu albo surowicy krwi). Zlecenie na wykonanie tych badań wystawia zwykle lekarz prowadzący po zweryfikowaniu, jakimi aktualnymi badaniami dysponuje pacjent w momencie zgłoszenia do Ośrodka.
Pacjenci zgłaszający się na wizytę wstępną proszeni są o zabranie ze sobą dokumentacji dotyczącej dotychczasowego leczenia (z powodu istniejącej infekcji jak i innych współistniejących schorzeń) takiej jak karty informacyjne z leczenia szpitalnego, opisy konsultacji, wyniki badań diagnostycznych (w tym badań, laboratoryjnych i mikrobiologicznych).
Bardzo pomocnym, a w wielu przypadkach wymaganym jest również dostarczenie skierowania od lekarza specjalisty z opisem przebiegu dotychczasowego leczenia (w tym stosowanej antybiotykoterapii i jej skuteczności), opinią co do wyczerpania klasycznych metod leczenia i zasadnością dalszego leczenia infekcji metodą zachowawczą (np. czy nie ma konieczności wykonania zabiegu operacyjnego).
Wzór druku skierowania do Ośrodka dostępny jest w zakładce Druk skierowania.
